Trong thế giới tiền điện tử và Blockchain đầy rẫy sự đổi mới, có một thuật ngữ đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư và nhà phát triển – đó chính là DAO. Vậy DAO là gì? Đây chắc hẳn là thắc mắc của rất nhiều người khi tham gia vào lĩnh vực Crypto hay thị trường đầu tư tiền ảo. Hãy cùng tiendientu giải đáp những thắc mắc về DAO dưới bài viết này nhé.

DAO là gì?

DAO là viết tắt của Decentralized Autonomous Organization, tức là một tổ chức tự trị phi tập trung. Khác với những công ty hay chính phủ có người đứng đầu hoặc nhóm số ít người ra quyết định, DAO hoạt động hoàn toàn tự chủ và độc lập mà không cần cơ quan trung gian. Bất cứ ai cũng có thể đưa ra ý kiến hay biểu quyết.

Hệ thống DAO vận hành thông qua quy tắc chung được đặt trong Smart contract (hay còn gọi là hợp đồng thông minh). Vì vậy những biểu quyết và thỏa thuận hoặc các quyết định đều sẽ được công khai một cách minh bạch trên nền tảng này.

Cách thức hoạt động của DAO

Thông qua các Smart Contract, DAO sẽ tiếp nhận và làm việc với các thông tin từ người dùng bên ngoài và tổng hợp đưa ra kết quả dựa trên các thông tin này. Do đó, DAO được vận hành mà không có bất kỳ sự can thiệp nào của con người.

Các quy tắc và dữ liệu giao dịch đều sẽ được lưu trữ công khai trên blockchain tương ứng. Mọi quy tắc hoạt động của DAO đều tiến hành dựa vào cơ chế bỏ phiếu từ cộng đồng. Trong đó, các đề xuất nào có nhiều phiếu tán thành nhất sẽ được thực hiện.

Dễ hiểu hơn thì DAO hoạt động như một tổ chức, quốc gia. Chỉ khác ở chỗ, các quốc gia thường chia ra nhiều hệ thống tầng lớp cấp bậc quản trị, lãnh đạo nhưng DAO thì không có cơ chế này. DAO sử dụng cơ chế kinh tế để tạo ra sự gắn kết giữa các thành viên và tổ chức, mọi thành viên được xem như ngang hàng với nhau.

Bối cảnh hiện tại của DAO trong tiền điện tử

Hiện nay, DAO có xu hướng phát triển cùng Blockchain với tính phi tập trung. DAO ngày càng nhận được nhiều sự chú ý, nguyên nhân là:

• Sức nặng lớn của việc phi tập trung: Hiện nay, các tổ chức tài chính và chính phủ đưa ra nhiều biện pháp kiểm soát người dùng. Nhiều ông lớn trong các lĩnh vực có quyền lực và họ đang lạm dụng sức mạnh này. Điều này chính là tác nhân lớn thôi thúc người dùng vượt ra những hạn chế và lấy lại quyền lợi thuộc về mình.
• Crypto ngày càng thu hút nhiều giá trị: Từ DeFi cho đến NFT và các lĩnh vực như âm nhạc, giải trí,.. crypto đang thu hút một lượng giá trị có tốc độ tăng trưởng nhanh. Để tiếp cận miếng bánh này dễ dàng hơn, việc tạo ra các DAO với sự tham gia của nhiều bên sẽ giúp bổ trợ lẫn nhau, từ nguồn vốn, kinh nghiệm, quan hệ và nhiều yếu tố khác.

Các loại hình DAO

Sau khi đã hiểu DAO là gì, chúng ta cùng tiếp tục tìm hiểu DAO có bao nhiêu loại nhé.

1. Token-Based DAO

Đúng như tên gọi Token-Based DAO, token đang chiếm một vai trò quan trọng trong sự vận hành của DAO. Token như một mạch máu xuyên suốt ở khắp nơi trong Crypto.

• Dựa vào Blockchain điển hình như Bitcoin, Ethereum: Miner sẽ đảm bảo bảo mật cho mạng lưới đổi lại sẽ được nhận thưởng là Token.
• Trong Protocol như Maker DAO, Sushiwap,… Token holders có quyền được biểu quyết cho quyết định có trong Protocol.

Token Based có ưu điểm là khả năng mở rộng rất tốt bởi bất kỳ cá nhân nào cũng quyền sở hữu token. Tuy nhiên, việc tận dụng nguồn lực và đi đến các thống nhất chung gặp nhiều khó khăn.

2. Organization (Share-based DAO)

Organization (Share-based DAO) là đại diện cho nhóm hoặc tổ chức có cùng mục tiêu trong cùng một lĩnh vực. Mọi thành viên sẽ dùng cổ phần (shares) để đưa ra biểu quyết.

Điểm khác biệt so với Token-based DAO là ai cũng có thể tiếp cận Token và tham gia DAO thì Organization thường permissioned và yêu cầu người tham gia phải đáp ứng điều kiện nào đó.

Các dự án DAO nổi bật

Với sự phát triển mạnh mẽ như thế thì những dự án nổi bật của DAO. Phía dưới mình sẽ liệt kê một vài DAO nổi bật hiện tại để nhà đầu tư mới có cái nhìn tổng quan về cách chúng hoạt động trong thực tế.

Token-based DAO

1. Bitcoin

Bitcoin là ví dụ rõ nhất về DAO từ những thời kỳ đầu. Hoạt động phi tập trung và các hoạt động được vận hành theo giao thức đồng thuận từ những người tham gia mà không phân cấp. Không một ai có quyền sở hữu hay tự ý đưa ra các quyết định mà tất cả mọi thành viên đều có thể tham gia vào hoạt động quản trị.

Mục tiêu chung của mạng Bitcoin là lưu trữ và giao dịch tiền tệ mà không cần một thực thể trung tâm điều phối hệ thống. Các giao thức Bitcoin sẽ  xác định các quy tắc của tổ chức.

2. Ethereum

Ethereum là một DAO với cơ chế Proof of Work, tức incentives hưởng fee và block reward cho thợ mỏ (miner), đổi lại miner cần thực hiện các hoạt động vận hành như khai thác khối mới, xác nhận giao dịch, đảm bảo bảo mật cho mạng lưới.

Cho dù khi nâng cấp lên Etherum 2.0 với model Proof of Stake, nguyên lý này vẫn không thay đổi khi các stakers sẽ là bên xác nhận giao dịch và đảm bảo bảo mật cho mạng lưới để đổi lại incentive.

Bên cạnh đó miner có quyền vote với những đề xuất phát triển của Ethereum (EIP), có thể nói tương lai phát triển của Ethereum phụ thuộc vào sự quyết định của các thành phần trong DAO.

3. SushiSwap

Sushi là một case khá hay về việc cộng đồng có vai trò quyết định trong sự phát triển của dự án. Vào hồi tháng 7/2021, đã có một đề xuất bán khoảng hơn 50 triệu token SUSHI cho VC với giá discount, cuối cùng cộng đồng không thông qua đề xuất này và Sushi tiếp tục phát triển mà không có nguồn vốn của VC.

Mình sẽ không nhắc đến lợi ích hay thiệt hại mà quyết định này mang lại, mà chỉ muốn nói rằng DAO đang có một vị thế cực kỳ quan trọng và sức mạnh của cộng đồng đang được thể hiện rõ ràng nhất thông qua DAO.

Shared-based DAO

The Lao là dự án nổi bật nhất trong các Quỹ đầu tư Phi tập trung, thành lập từ tháng 4/2020, hiện The LAO đã hoàn thành 35 khoản đầu tư, đa phần là các dự án trên Ethereum như Gitcoin, Zapper, Lido Finance,… The Lao là quỹ đầu tư hoạt động mạnh nhất trong các Quỹ đầu tư phi tập trung.

Ưu điểm và nhược điểm của DAO là gì?

Ưu điểm

• Các tổ chức dựa vào Blockchain tạo ra môi trường cộng tác ngang hàng đối với các thành viên tham gia mà không cần qua trung gian.
• Trong DAO, mã code tạo niềm tin cho người tham gia bởi nó công khai và minh bạch. Vì vậy, tất cả thành viên đều có thể dễ dàng kiểm tra.
• DAO không phân cấp vì vậy, thành viên có quyền bình đẳng ngang nhau và các quy tắc, hợp đồng sẽ được thực hiện một cách tự động.

Nhược điểm

• Tính linh hoạt bị hạn chế: Do DAO vận hành dựa trên các Smart contract được quyết định trước đo, vì vậy tính linh hoạt của DAO sẽ bị hạn chế. Ngoài ra, vấn đề về bảo mật cũng đáng quan ngại.
• Dễ có những quyết định sai lầm: Tất cả thành viên trong DAO đều được bình đẳng biểu quyết, tuy nhiên điều này đôi khi lại dẫn đến một số hạn chế. Có thể nhiều thành viên khi tham gia không có kiến thức hoặc chưa hiểu rõ vấn đề sẽ dễ đưa ra những biểu quyết sai lầm, không đáng có.
• Các quyết định thường bị trì hoãn gây hậu quả xấu: Mọi quyết định đều cần phải có thời gian bỏ phiếu nên trong những trường hợp khẩn cấp thì không được xử lý một cách nhanh chóng gây nhiều hậu quả xấu.
• Tính minh bạch gây ra nhiều hạn chế: Trên DAO mọi thứ đều minh bạch và được ghi lại rõ ràng. Điều này dễ bị đối thủ biết được về các hướng phát triển trong tương lai.
• Tính pháp lý: Pháp lý trong DAO chưa rõ ràng, vì vậy nó sẽ tạo ra một rào cản đối với việc áp dụng DAO bởi thành viên tham gia sẽ phải chịu trách nhiệm về pháp lý.

Tiềm năng của DAO

Hệ sinh thái DAO chứng kiến sự tăng trưởng ngoạn mục trong thời gian qua với sự xuất hiện của hàng trăm dự án mới. Các dự án tập trung vào nhiều lĩnh vực khác nhau, cho ta thấy tiềm năng rộng lớn của việc áp dụng model DAO.

Xét riêng ở DeFi, Governance là một use case tiêu chuẩn cho các token của dự án, dự án càng lớn thì use case này càng có giá trị. Trong số top các dự án có TVL cao nhất, gần như tất cả đều được quản trị bởi cộng đồng, các quyết định đều được đề xuất và vote bởi các thành viên nắm giữ token của dự án. Model DAO đã trở thành thứ “buộc phải có” cho những DeFi protocol phát triển.

Các DAO nắm giữ giá trị ngày càng lớn, chỉ xét riêng nhánh Ventures DAO, số tài sản trong treasury đã vượt qua mốc tỷ đô.

Với việc DAO đang được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác như social, serviecs,… Lượng giá trị mà các DAO nắm giữ có tiềm năng tăng trưởng rất lớn.

Dự phóng về DAO trong thời gian tới

Con người ngày càng không muốn bị kiểm soát, việc tiến lên chủ nghĩa xã hội theo triết học Mác – Lênin nên đã thúc đẩy các công nghệ phát triển giúp thực hiện hóa điều đó. Và khi ai cũng được nói lên tiếng nói của mình, tác động đến các thực thể liên, quan tạo ra một môi trường công bằng, bình đẳng.

DAO mới khởi đầu và đang trong giai đoạn phát triển. Chỉ hoạt động trong crypto chưa ứng dụng trong kinh tế truyền thống, xã hội,… để tới mục tiêu đó DAO còn phải cần thời gian để phát triển hơn nữa.

Ứng dụng của DAO

Mô hình DAO ngày càng được áp dụng nhiều hơn trong nhiều lĩnh vực xã hội hiện nay. Một số ứng dụng dễ thấy nhất như:

Lĩnh vực Crypto

• Bitshares: Cung cấp khả năng tự quản lý tốt với hệ thống bỏ phiếu nâng cao. Thời gian xử lý 3 giây, tích hợp sẵn nền tảng defi.
• Bitcoin: Là DAO sơ khai đầu tiên vì cách thức hoạt động của Bitcoin dựa trên sự đồng thuận của số đông.
• Dash: Hoạt động dựa trên sự khuyến khích tiền tệ các bên liên quan là Masternodes. Những thành viên sẽ có quyền bỏ phiếu khi họ mua Dash, các thành viên tham gia đưa ra các quyết định theo quy tắc đã đặt ra.
• Marker DAO: Được xem là một phần nhỏ của hệ thống lớn Marker Protocol. Hệ thống vận hành dựa trên sự kết hợp 2 tài sản tiền điện tử là DAI và MKR. DAI giữ nhiệm vụ cho phép thực hiện các giao dịch mà không cần bên thứ ba như Ngân hàng, chính phủ,… MKR cung cấp cho người tham gia các quyền bỏ phiếu biểu quyết.
• Bit DAO: BIT là governance token đi kèm với quyền đề xuất, bỏ phiếu biểu quyết. BitDAO có mục tiêu là xây dựng nền kinh tế mã hóa phi tập trung cho tất cả mọi người. Đây là một giao thức được quản lý bởi BIT holder

Các lĩnh vực khác

• Các tổ chức phi lợi nhuận: Cá nhân có thể nhận quyên góp ẩn danh và quy mô là các thành viên đến từ mọi nơi trên thế giới. Các thành viên tham gia sẽ biểu quyết sử dụng số tiền quyên góp này.
• Công ty Audit: Cho phép quản lý các dự án tự động, cải tiến và bảo mật tốt hơn nhằm cải thiện các hoạt động kiểm toán.
• Chính phủ: Mô hình DAO sẽ tăng cường giám sát, kiểm toán hoặc bỏ phiếu thực hiện các hợp đồng, các quy trình, đấu thầu, …

Có nên đầu tư vào DAO không?

Để đầu tư vào DAO cần nắm giữ Token của DAO hoặc cổ phần khi đóng góp vốn cho DAO.

Những lợi ích khi đầu tư vào DAO:

• Có quyền tác động đến DAO như đóng góp ý kiến, biểu quyết để giúp phát triển sản phẩm, dịch vụ,…
• Nhận được phần thưởng khi tham gia vào DAO hay lợi nhuận từ các hoạt động đầu tư của DAO
• Thu lợi từ Token tăng giá, nhờ vào hoạt động tốt của DAO, mang về lợi nhuận thúc đẩy nhiều người nắm giữ Token để tham gia vào DAO, có thể xem như cổ phiếu của công ty truyền thống. Hay Stake Token đang nắm giữ cũng mang lại lợi nhuận hấp dẫn

Rủi ro luôn tồn tại trong tất cả các thị trường và trong lĩnh vực mới như DAO mức độ rủi ro là rất lớn.

Kết luận

Trên đây là những thông tin cơ bản về DAO, nhà đầu tư khi tham gia thị trường tiền ảo cần phải nắm rõ khái niệm DAO là gì, cách thức hoạt động của DAO như thế nào? Để từ đó có những quyết định sáng suốt. Hy vọng bài viết hữu ích với bạn.